Những lợi thế giúp Sơn La trở thành vựa nhãn lớn nhất nước
Lợi thế trời phú
Ông Hoàng Mạnh Đoàn, Giám đốc HTX Nuôi ong bản Nướt ở xã Chiềng Khoong, Sông Mã (Sơn La) kể, cây nhãn được người Hưng Yên lên xây dựng kinh tế mới và gieo trồng ở đây từ những năm 60 của thế kỷ trước. Ngày đó các cụ (gồm thân sinh ông Đoàn) chỉ đơn giản nghĩ trồng để lấy quả ăn chơi và đưa hình ảnh cây đặc sản của quê hương lên quê mới cho đỡ nhớ quê. “Tuy là cây gieo hạt, nhưng nhờ đất đai màu mỡ, thời tiết thích hợp, cây nhãn đã nhanh chóng bén chân, sai hoa, trĩu quả trên quê hương thứ hai của các cụ”, ông Đoàn kể.
Nhãn Sông Mã đang được chuyển đổi trồng trên các chân đất đồi đốc là chính. Ảnh: Hải Tiến.
Do một thời gian dài chịu ảnh hưởng của nền kinh tế bao cấp, giao thông đi lại khó khăn, khoa học kỹ thuật chưa phát triển nên cây nhãn Sông Mã đã bị dậm chân tại chỗ, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Phải tới đầu thế kỷ 21, cùng với sáng tạo trong kỹ thuật canh tác của bà con nông dân, giống mới có năng suất, chất lượng cao được đưa vào thay thế các giống nhãn thực sinh cũ, cộng với sự vào cuộc của các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu Rau quả (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) lên chuyển giao tiến bộ kỹ thuật và kết nối thị trường, nhãn Sông Mã mới trở thành cây trồng hàng hoá giá trị cao, giúp xoá đói, giảm nghèo, làm giàu cho người dân vùng cao.
PGS.TS Nguyễn Quốc Hùng – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Rau quả phân tích: Điều kiện sinh thái của Sơn La nói chung, huyện Sông Mã nói riêng rất thích hợp cho cây nhãn sinh trưởng sinh dưỡng và sinh trưởng sinh thực. Cụ thể, khí hậu hàng năm ở đây chia thành hai mùa rõ rệt, mùa khô bắt đầu từ tháng 11 năm trước đến 4 năm sau, mùa mưa từ tháng 5 đến 10.
Trong mùa khô, thời tiết khô hanh, không mưa, thường có rét đậm kéo dài, ít phát sinh nấm bệnh. Đây là điều kiện lý tưởng cho cây nhãn phân hoá mầm hoa, thụ phấn, thụ tinh, ít phải tác động các biện pháp xử lý ra hoa cây vẫn cho quả đều đặn mỗi năm. Đặc biệt hầu như không xảy ra hiện tượng ra quả cách năm như cây nhãn ở đồng bằng sông Hồng.
Với những lợi thế về đặc thù khí hậu, nhãn Sơn La nói chung, huyện Sông Mã nói riêng giảm được việc phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ sâu bệnh hại, nhất là bệnh thán thư hại hoa, ngồng hoa, quả non trên cây.
Giống nhãn T6 trồng ở Sơn La rất sai quả. Ảnh: Hải Tiến.
Mùa mưa ở Sông Mã còn có nhiều ngày rất nắng nóng, đêm se lạnh, nhiệt độ ngày và đêm chênh lệch lớn nên rất thuận lợi cho cây trồng tích luỹ khô vào quả, giúp trái lớn nhanh, trọng lượng đạt cao. Vào mùa mưa cây nhãn cũng đã đậu quả xong, chuyển sang thời kỳ tăng trọng lượng trái, nhu cầu về nước và dinh dưỡng cao nhưng nhờ trời mưa thường xuyên nên bà con ít phải bơm tưới dưỡng cây, dưỡng trái.
Mặt khác, do nhãn vùng cao chủ yếu trồng trên đất đồi dốc, mực nước ngầm thấp nên có thể ví như cây nhãn được “xiết nước” tự nhiên, giúp cho cây tự phân hoá ngồng hoa thay vì phải khoanh cành, chặn rễ, dừng tưới nước để thúc cho cây ra hoa giống các loại nhãn trồng ở dưới xuôi hoặc tại những khu đất thấp.
